តើយើងត្រូវជ្រើសរើសយក “សិទ្ធិមនុស្សនិងប្រជាធិបតេយ្យបែបអនាធិបតេយ្យ” មុន ឬក៏ “សុខសន្តិភាព ស្ថេរភាព និងការអភិវឌ្ឍ” មុន?
ល់នៅនឹងជើងរបស់លោកអ្នកហើយ!!!
Column
ឆាយ សុផល
មនុស្សទាំងជំនាន់ចាស់និងជំនាន់ថ្មីពិតជាមិនអាចជួសជុលអតីតកាលដ៏អាប់អួបានឡើយ ពោលគឺគ្រាន់តែសំឡឹងមើលវា ហើយចាត់ទុកវាថាជាបទពិសោធន៍ដ៏ខ្មៅងងិតតែប៉ុណ្ណោះ។ ដូចនេះ មនុស្សទាំងជំនាន់ចាស់ដែលពោរពេញ
ដោយ បទពិសោធន៍នាអតីតកាល និងមនុស្សជំនាន់ថ្មីដែលមានថាមពលនិងចំណេះដឹងបែបវិទ្យាសាស្រ្តទំនើបៗខ្លះ ត្រូវរួមគ្នាគិត រួមគ្នាធ្វើ ដើម្បីស្វែងរកចំណុចរួមនិងល្អៗសម្រាប់បច្ចុប្បន្ន និងអនាគតដ៏ប្រសើរ ដោយចៀសឲ្យផុតពីស្រមោលអតីតកាលច្រំដែលៗ។ បើអាចធ្វើបែបនេះបាន នោះប្រទេសបានជួបតែសុខសន្តិភាព ស្ថេរភាព និងការអភិវឌ្ឍតរៀងទៅ ហើយក៏ជាផ្នែកមួយនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្សក្នុងក្របខ័ណ្ឌប្រជាធិបតេយ្យដែរខ្លះដែរ។
ជាទូទៅ សិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យពិតជាមានសារសំខាន់នៅក្នុងសង្គមមនុស្ស ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់ជាងនេះគឺសុខសន្តិភាព ស្ថេរភាពទាំងស្ថេរភាពនយោបាយ និងស្ថេរភាពសេដ្ឋកិច្ច ព្រមទាំងការអភិវឌ្ឍ។ ប្រទេសមួយចំនួន ដោយសារតែចម្លងគំរូគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យពីបស្ចឹមប្រទេសមកអនុវត្ត ក៏នាំឲ្យជាតិរបស់ខ្លួនអន្តរាយឈានដល់ជម្លោះប្រដាប់អាវុធ ហែកហួរ កាប់សម្លាប់គ្នា និងលាបពណ៌មនោគមវិជ្ជាឲ្យពលរដ្ឋខ្លួនឯង ឈានដល់ការរើសអើង និងចាត់ទុកថាជាសត្រូវទៅវិញ ដូចជាឧទាហរណ៍នៅអ៊ីរ៉ាក់ លីប៊ី និងបូស្នៀរជាដើម។ ចំណែកប្រទេសខ្លះទៀតដែលគេចោទថា គ្មានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងគ្មានប្រជាធិបតេយ្យ បែរជាប្រជាជនរបស់គេរស់នៅដោយក្តីសុខសន្តិភាព មានស្ថេរភាពនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ច និងមានការអភិវឌ្ឍ ដូចជានៅប្រទេសប្រ៊ុយណេ ប្រទេសចិន ប្រទេសរុស្ស៊ី និងប្រទេសអារ៉ាប់មួយចំនួនទៀត។ ឧទាហរណ៍មួយទៀត ប្រទេសភូមាដែលធ្លាប់ត្រូវបានគេចោទថា រស់នៅក្នុងរបបផ្តាច់ការយោធា គ្មានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងគ្មានប្រជាធិបតេយ្យ តែប្រទេសនេះបែរជាមានសេចក្តីសុខសាន្តភាគច្រើនកាលពីអតីតកាល ប៉ុន្តែនៅពេលសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យចូលមកទន្រ្ទាន ស្រាប់តែភូមាពើបប្រទះការវាយប្រហារសម្លាប់គ្នាទៅវិញ ដែលបញ្ហានេះកម្ពុជាបានជួបឡើងហល់រួចទៅហើយ ហើយមិនចង់ជួបទៀតនោះទេ។
សិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យវាក៏អាស្រ័យនិងបរិបទវប្បធម៌ ប្រពៃណី និងទំនៀមទម្លាប់របស់ប្រទេសមួយដែរ។ ឧទាហរណ៍មួយ នៅក្នុងសង្គមគ្រួសារមួយ បើប្រកាន់យកសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ នោះគ្រួសារនេះនឹងមានភាពរញ៉េរញ៉ៃ ដែលពេលខ្លះកូនៗពេញវ័យមិនស្តាប់ឪពុក ប្រពន្ធមិនស្តាប់ប្តី ព្រោះសិទ្ធិស្មើគ្នា និងមានមតិយោបល់ដូចគ្នា ដែលមិនដឹងនរណាស្តាប់នរណាឡើយ។ ទោះបីសង្គមគ្រួសារតូចមិនដូចសង្គមជាតិក៏ដោយ ក៏វាមិនសូវខុសគ្នានោះដែរ ព្រោះថា សង្គមគ្រួសារជាអ្នកពូនផ្តុំសង្គមជាតិទាំងមូល។
ចំណែកឯបក្សនយោបាយខ្លះ និងក្រុមមួយចំនួនបានអះអាងថាខ្លួនប្រកាន់យកគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ តែបែរជាបង្កភាពអនាធិបតេយ្យ ដោយសមាជិករបស់ខ្លួននិយាយប៉ាតណាប៉ាតណី ជេរប្រមាថគេឯងគ្មានដឹងទិសតំបន់ និងគ្មានការទទួលខុសត្រូវចំពោះសម្តីរបស់ខ្លួន ខណៈដែលយករបរសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យទៅធ្វើអាជីវកម្ម ឬដាក់វិនិយោគជាមួយអ្នកល្ងង់ខ្លៅមួយចំនួនទៅវិញ។
ដូចនេះ តើយើងត្រូវជ្រើសរើសយក “សិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ បែបអសីលធម៌ និងអនាធិបតេយ្យ” មុន ឬក៏ “សុខសន្តិភាព ស្ថេរភាព និងការអភិវឌ្ឍ” មុន?
បាល់នៅនឹងជើងរបស់អ្នកហើយ!!!